3 tuổi là cột mốc đánh dấu nhiều sự thay đổi mới của bé. Mẹ không còn phải đút cho con ăn như khoảng thời gian trước, trẻ đã có thể tự đút ăn, biết cầm cốc bằng một tay, tự rửa tay và lau tay mà không cần sự giúp đỡ. Ngoài ra con còn có thể đi đứng vững vàng, đi xe đạp ba bánh, đi theo hình tròn, đường ngang và cúi xuống nhặt đồ mà không bị ngã. Một số bé vững vàng hơn còn có thể nhảy lên bằng hai chân, ném bóng qua khỏi đầu và chụp được bóng.

Bé tập đạp xe 3 bánh

Tuy nhiên, bé 3 tuổi biết làm gì vẫn cần mẹ giúp đỡ trong một số việc cá nhân như mặc quần áo, cột dây giày, hoặc đi vệ sinh. Mẹ có thể hướng dẫn bé để con sớm tự chủ trong mọi việc. Tuy nhiên không nên nóng vội trong việc dạy dỗ trẻ. Mỗi bé có mỗi khả năng tiếp thu và học tập khác nhau nên có thể sau một khoảng thời gian, con sẽ biết thực hiện những việc mẹ hướng dẫn một cách thuần thục.

Bé 3 tuổi biết làm gì trong kỹ năng ngôn ngữ và giao tiếp phát triển?

Sự thay đổi về cảm xúc của trẻ

Bé càng lớn sẽ càng có những cảm xúc đa dạng hơn. Đến độ tuổi lên 3 trẻ đã biết bắt chước bạn bè và người lớn, biết quan tâm đến người khác nếu người đó khóc và hiểu rõ khái niệm của tôi của bạn. Vì đây là lúc bé có những nhận thức và cảm xúc rõ ràng nên mẹ nên quan tâm đến bé nhiều hơn, nếu không trẻ sẽ dễ dàng xa cách bố mẹ.

Đây cũng là khoảng thời gian bé có những cảm xúc và hình thành tính cách cá nhân rõ ràng nhất,  nên mẹ phải chú đến sự phát triển của trẻ. Bé có thể giận dữ nếu bị bố mẹ bỏ lại trường học, buồn bực khi phải thay đổi một thói quen nào đó. Lúc này mẹ cần giải thích và ân cần với con để bé hiểu rằng, đó là những điều tốt cho sự phát triển của trẻ.

Đặc điểm tâm lý của một đứa trẻ lên ba

Sự hình thành cái “tôi” của bé

Tuổi lên ba là tuổi đứa trẻ bắt đầu hình thành ý thức về bản thân mình, biết mình có riêng, mình là con gái hay con trai, phân biệt mình với thế giới xung quanh. Lúc này, bé yêu của bạn đã có khả năng tự ý thức về bản thân và từ đó nảy sinh ý muốn và hành động phân biệt mình với người khác, trẻ bắt đầu thích nghe đánh giá và nhận xét về mình, và đương nhiên rồi, bé rất thích được khen.

Trẻ hình thành cái tôi

Cái “tôi” của bé rõ ràng nhất khi bé muốn tự làm mọi việc, muốn có quyền đối với mọi vật xung quanh, muốn trở thành người lớn ngay tức khắc, không muốn can thiệp vào hoạt động của mình. Mong muốn được làm người lớn, được độc lập là động lực thúc đẩy sự phát triển cái “tôi” của trẻ lên ba.

Bé quan tâm nhiều hơn đến thế giới xung quanh

Nếu quan sát bé yêu bạn sẽ thấy bé có ý thức và nhạy cảm hơn với thế giới bé sống, bé đã sẵn sàng đáp lại tương tác của mọi người, biết chờ đợi nếu chưa đến lượt mình và chia sẻ đồ chơi với người khác. Ý thức về thời gian của bé trở nên rõ ràng hơn. Bé yêu thể hiện sự quan tâm còn bằng việc luôn tò mò muốn tìm hiểu khám phá tính chất của sự vật, dần dần biến cái đồ chơi đó thành môn luyện tập các kỹ năng đơn giản, đồng thời bắt đầu biết dùng các vật thể đó làm các trò chơi theo trí tưởng tượng của trẻ.

Bé chú ý hơn đến vật dụng gia đình cùng các vật dụng xung quanh, chăm chú hơn với những vật phát sinh ngoài cửa sổ, cử chỉ hành động của người lớn cũng rơi vào tầm ngắm của bé. Nếu bé trở nên thích nghịch nước, nó có thể nghịch nước với nhiều hình thức khác nhau hoặc thích chơi bóng như ném hoặc đá bóng, sau đó lại nhặt lên thì bạn đừng lấy làm phiền lòng bởi bé đang khám phá thế giới xung quanh theo cách riêng của bé.

Xem thêm: Phụ huynh nên làm gì khi bé có biểu hiện bạo lực và ức hiếp bạn?

Bé đã biết cách thể hiện cảm xúc của mình

Ở tuổi lên ba, bé cảm thấy tự tin hơn rất nhiều, không còn rụt rè, nhút nhát với mọi người nữa. Bé tỏ ra cởi mở hơn ngay cả khi đối với người lạ. Tuy nhiên điều này còn tuỳ thuộc vào cá tính của từng bé, có bé còn chủ động làm quen với người lạ nữa. Trong những tình huống quen thuộc, bé cảm thấy hoàn toàn thoải mái, mặc dù đôi lúc bé hơi e dè, thậm chí còn chạy vù đến ôm chầm lấy cha mẹ để có cảm giác thoải mái hơn. Lúc này, bé yêu của bạn cũng đã có sự tự ý thức về cảm xúc rất rõ rệt, bé đã biết xấu hổ khi bị ai đó lên án.

Thậm chí, chúng có thể nhận xét về mình (thông qua nhận xét của người lớn hoặc liên hệ với các nhân vật trong truyện). Trẻ tự ý thức hành động của mình theo thời gian: quá khứ, hiện tai, tương lai, bé đã biết bày tỏ tình cảm của mình với những người thân yêu, và có những người bạn thân mến của bé.

Có thể xuất hiện những “khủng hoảng tuổi lên ba”

Trong cuốn sách “Về nhân cách trẻ 3 tuổi”, V.Keler đã từng nhấn mạnh đợt khủng hoảng vĩ đại của một đứa trẻ với những biểu hiện có thể có như: Bé trở nên tiêu cực hơn trong quan hệ xã hội với những người xung quanh nên đôi lúc bé không chịu phục tùng một số yêu cầu của người lớn. Bé cũng có thể ngoan cố hơn, có những phản ứng đối với những quyết định của chính mình, thể hiện ở chỗ trẻ kiên quyết nghiêng về phía sự thoả mãn đòi hỏi của bản thân, sự quyết định của mình.

Bạn cũng cảm thấy con mình trở nên ngang ngạnh và không vâng lời những người thân trong gia đình mình. Bé cũng có thể đột nhiên tự tiện hơn trong hành vi, bé muốn tự mình làm điều gì đó không cần sự giúp đỡ của bố mẹ nữa, và hướng đến sự độc lập về mặt vận động của bé. Đôi lúc bạn bị sốc thực sự khi nghe con bạn mắng người lớn là “đồ ngốc”, hoặc bé trở nên nổi loạn trong những tình huống cụ thể.

Tuy nhiên, bạn cũng đừng quá lo lắng, bởi nguyên nhân của khủng hoảng này là trẻ có nhu cầu độc lập do phát triển ý thức bản ngã, tự ý thức nhưng năng lực còn hạn chế, cơ thể còn non nớt và đặc biệt là người lớn thường cấm đoán nên nhu cầu độc lập của trẻ không được thỏa mãn. Bạn hãy lựa chọn cho mình một phương pháp phù hợp để chia sẻ những khó khăn về tâm lý của bé yêu trong giai đoạn này.

Khủng hoảng tuổi lên 3 hóa ra lại có ích

Đôi khi khủng hoảng tuổi lên 3 xảy ra mà không có bất kỳ tác động tiêu cực rõ ràng nào. Việc xuất hiện của những phẩm chất như ý chí, sự độc lập và niềm tự hào về thành tích là một dấu hiệu chắc chắn về sự phát triển đầy đủ của trẻ ở giai đoạn tuổi này.

Vì sao trẻ bướng bỉnh?

Theo các nhà tâm lý học, độ tuổi lên 3 chính là một trong những giai đoạn “chông gai” nhất mà trẻ cùng bố mẹ trải qua. Đây là giai đoạn trẻ phát triển vượt trội về mọi mặt cả về thể chất lẫn tâm lý, trí tuệ.

Ở giai đoạn này, hầu như bé nào cũng trở nên lì lợm, bướng bỉnh,không nghe lời bố mẹ và đòi làm mọi thứ theo cách của mình khiến nhiều ba mẹ cảm thấy bất lực trước những thay đổi này của con trẻ.

Những biểu hiện thường gặp ở trẻ trong lứa tuổi này như ngoan cố, chống đổi – nổi loạn, tự thích làm theo ý thích cá nhân, không nghe lời người lớn, có tính chiếm hữu cao…

Tuy nhiên, đây là giai đoạn thay đổi tâm lý bình thường của con trẻ, phụ huynh không nên quá lo lắng, quy kết bé hư hỏng mà la mắng và đặc biệt là đánh trẻ. Bởi điều đó chỉ làm cho bé thêm căng thẳng và trở nên hung hăng, chống đối hơn mà thôi.

Chiều chuộng theo mọi yêu cầu của con cũng không phải là cách vì bé sẽ nhận thấy khóc lóc, ăn vạ hay đập phá là cơ hội để bé được đáp ứng mọi đòi hỏi.

Thay vào đó, cha mẹ hãy cố gắng uốn nắn từ từ, giúp trẻ nhận biết đúng sai. Sau đây là cách dạy trẻ 3 tuổi bướng bỉnh các bậc phụ huynh có thể tham khảo và thực hiện.

Cha mẹ cần làm gì khi trẻ 3 tuổi không nghe lời?

Giai đoạn con 3 tuổi là cơ hội để cha mẹ điều chỉnh cách dạy con, giúp bé hình thành nền tảng nhân cách lành mạnh. Các bậc làm cha làm mẹ cần phải: 

Giữ bình tĩnh

Trước hiện tượng khủng hoảng tâm lý của trẻ, cách dạy con 3 tuổi không nghe lời của các bậc phụ huynh cần bình tĩnh, đừng để mình bị kích động rồi chính mình lại bực tức và lại dồn sang cho con và vòng luẩn quẩn này làm cho cả gia đình căng thẳng, không thể kiểm soát được cảm xúc.

Cha mẹ phải giữ bình tĩnh

Cha mẹ cần giữ thái độ bình tĩnh trong trường hợp trẻ khóc lóc, ăn vạ thay vì quát mắng hay dùng đòn roi để trừng phạt.

Mềm mỏng nhưng kiên quyết

Không phải lúc nào trẻ con cũng nghe lời cha mẹ. Thái độ mềm mỏng nhưng kiên quyết là phương pháp dạy trẻ lì lợm. Hãy phân tích nhẹ nhàng cho trẻ biết đâu là đúng, đâu là sai và giới hạn của mỗi hành vi là như thế nào, hãy đưa ra cho con hơn một sự lựa chọn ví dụ như “con thích mặc áo màu xanh hay màu đỏ”, như vậy bé sẽ cảm thấy mình là có quyền tự lựa chọn và vui vẻ thực hiện theo.

Cha mẹ cũng cần kiên quyết phớt lờ với những đòi hỏi quá đáng của con và giải thích cho trẻ hiểu lý do vì sao người lớn không chấp nhận ý muốn của trẻ.

Theo đó, nếu đòi hỏi không được bé sẽ chuyển qua thái độ tức giận, ăn vạ, khóc lóc. Hãy cố gắng phớt lờ hành vi không tốt này của con, một thời gian bé sẽ tự hiểu rằng khóc lóc và ăn vạ cũng không thể giúp bé đáp ứng được các mình muốn, đây là phương pháp dạy con biết nghe lời bố mẹ không nên bỏ qua.

Khi cần có thể áp dụng các biện pháp xử phạt hạn chế trẻ không được đi chơi bên ngoài hoặc không đọc truyện, kể chuyện cho bé nghe thay cho hình thức đòn sẽ khiến trẻ trở nên ương bướng hơn.

Xem thêm:

• Bí quyết "vàng" dạy con kiềm chế bản thân, làm chủ cảm xúc của mình
• Dạy trẻ biết quan tâm, giúp đỡ mọi người - Cách dạy con khéo
• Mách mẹ bí quyết giúp trẻ thông minh, phát triển trí não

Động viên, khen ngợi trẻ

Khi con cố gắng thực hiện một việc tốt, cho dù là nhỏ nhặt nhất như tự dọn đồ chơi, tự xúc cơm ăn… Thì bạn hãy nên dành cho trẻ những lời khen ngợi, âu yếm hoặc một phần thưởng nho nhỏ nào đó, đây là cách dạy trẻ 3 tuổi không nghe lời cha mẹ cần lưu ý. 

Đừng vội cáu gắt, tức giận khi thấy con làm sai mà hãy phân tích từ từ để bé hiểu. Bởi trẻ 3 tuổi sẽ bắt đầu học theo thái độ, cách cư xử của người lớn nên ba mẹ hãy là tấm gương tốt cho trẻ noi theo.

Tạo cơ hội cho con được thể hiện mình

Trẻ lên ba có khả năng tự thực hiện một số các hoạt động như tự mặc quần áo, tự xúc cơm ăn, rửa chén… mà không cần sự giúp đỡ của người lớn. Nhiều ông bà, bố mẹ lo lắng trẻ chưa có khả năng thực hiện hoặc thực hiện sai nên thường tự mình chăm sóc trẻ theo ý mình, làm thay trẻ thay vì khuyến khích trẻ thực hiện.

Cách dạy trẻ 3 tuổi nghe lời là tạo cơ hội cho trẻ được thể hiện bản thân, cha mẹ chỉ nên quan sát và hướng dẫn trẻ kịp thời để tránh trẻ hình thành những thói quen xấu.

Cha mẹ hãy tạo cơ hội cho con được tự thể hiện bản thân mình và xây dựng tính cách độc lập cho con

Ví dụ việc tập cho trẻ cầm đũa nhiều người thường lo lắng trẻ cầm vật nhọn sẽ nguy hiểm nên ngăn cản, chỉ cho trẻ tập dùng muỗng khi ăn.

Cha mẹ hãy hướng dẫn trẻ cầm đũa đúng cách và quan sát, điều chỉnh cho con để con cầm đũa được chính xác. Lưu ý nhắc con không được cầm đũa khi chạy nhảy để đảo bao an toàn.

Năng lực tư duy của trẻ phát triển rất nhanh khi con lên 3 hoặc 4 tuổi, đồng thời suy yếu đi khi bé lên 5. Khi trẻ lên 3 tuổi, não bộ và các tế bào thần kinh của bé đang được phát triển tối đa để trẻ có thể tự hình thành những suy nghĩ, "quan điểm" riêng của chính mình. 

Bé giải quyết bài tập phát triển cơ ngón tay và tư duy trừu tượng

Vì vậy bố mẹ nên dạy cho con cách tự tư duy và suy nghĩ. Bé tự suy nghĩ và tư duy càng nhiều, khả năng sáng tạo của trẻ càng được phát huy trong quá trình phát triển sau này.

Dạy bé biết chơi thông minh

Việc bố mẹ chọn đồ chơi như thế nào ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển trí não trẻ. Bé càng có nhiều trò chơi đòi hỏi sự tư duy thì càng kích thích bộ não phát triển. Đây là nền tảng cho bé trở thành con người thông minh và sáng tạo. Đã qua khoảng thời gian khi mà con chỉ chơi với búp bê, gấu bông hay những chiếc ô tô lên dây cót. Mẹ hãy mua cho bé những bộ đồ chơi lắp ghép, xếp hình phù hợp với trẻ từ 3 đến 5 tuổi. Đây là những loại trò chơi rất phù hợp với bé, giúp  trẻ 3 tuổi biết làm gì đó nhằm tăng khả năng tư duy, tìm tòi và sáng tạo.

Nói chuyện với bé nhiều hơn để bồi dưỡng ngôn ngữ cho trẻ

Khi trẻ 3 tuổi biết làm gì đó, con thường rất tò mò về thế giới xung quanh. Trẻ sẽ có thói quen hỏi "tại sao" cả ngày khiến nhiều ông bố bà mẹ phải trả lời liên tục. Tuy nhiên mẹ đừng vì vậy mà phớt lờ hoặc trả lời sai các câu hỏi của trẻ. Điều này có thể khiến bé có lối tư duy lệch hướng hoặc không còn muốn tìm hiểu về mọi thứ xung quanh nữa, lâu dần bé sẽ mất đi khả năng tư duy và sáng tạo từ ban đầu.

Để bồi dưỡng khả năng ngôn ngữ cũng như lối tư duy ở trẻ. Mẹ nên thường xuyên nói chuyện với con nhiều nhất có thể. Quan trọng bạn phải nói một cách nghiêm túc, nói đúng chủ đề và phát âm chính xác để bé có thể học theo. Ngoài ra mẹ cũng nên đọc sách cho con thật nhiều để giải thích và rút ra từng bài học từ câu chuyện cho trẻ. Như vậy bé vừa có thể tăng vốn từ, vừa biết thêm nhiều bài học thú vị.

Giúp bé 50% công việc cá nhân

Bố mẹ không nên quá nuông chiều hoặc giữ con quá kỹ, nếu không bé sẽ sinh ra tính lười biếng và ỉ lại. Khi trẻ 3 tuổi biết làm gì đó, con đã có ý thức cá nhân nên mẹ hãy để bé tự làm những việc cá nhân đơn giản, trẻ phải rời xa vòng tay của bố mẹ thì mới tích lũy thêm được nhiều kinh nghiệm và sớm tự lập. Để làm được điều này, mẹ nên hỗ trợ con những công việc khó, cùng bé làm việc nhà, còn những việc cá nhân đơn giản thì mẹ cứ để bé tự làm. Như vậy con mới có thể tự lập và có nhiều kinh nghiệm cho quãng thời gian sau này.

Trẻ 3 tuổi biết làm gì thực sự là một vấn đề lớn để bố mẹ cùng nghiên cứu tìm hiểu. Bé lên 3 tuổi là khi con có nhiều sự thay đổi về thể chất cùng tâm sinh lý, điều này đòi hỏi bố mẹ phải quan tâm và chăm sóc con tốt hơn, kỹ lưỡng hơn. Hy vọng bài viết này đã giải đáp được thắc mắc "trẻ 3 tuổi biết làm gì" của nhiều bố mẹ, góp một phần hữu ích nhỏ vào quá trình nuôi con khỏe, con ngoan của các gia đình.